Tiểu luận KTCT Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá ở Việt Nam
LI NểI U
Hi ngh i biu ton quc ban chp hnh trung ng ng gia nhim k
khoỏ VII (1-1990) ó nhn nh rng:
Mc dự cũn nhiu yu kộm phi khc phc nhng thnh tu quan trng ó
t c, ó v ang to ra nhng tin a t nc sang mt thi k phỏt trin
mi y ti mt bc cụng nghip hoỏ- hin i hoỏ t nc
Cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ s giỳp chỳng ta lc mi tng trng
nhanh tc phỏt trin, khụng nhng th nh cú hin i hoỏ chỳng ta cú iu
kin i tt, ún u ú l bi toỏn tng hp gii bi toỏn phỏt trin t nc.
Nghiờn cu cụng nghip hoỏ hin i hoỏ t nc trong nn kinh t l mt
vn bc xỳc, núng bng trong nhiu nn nay v c ụng o cỏc nh nghiờn
cu, trong ú cú i ng sinh viờn quan tõm. Nghiờn cu nhm nhn thc rừ t ú
a ra nhng gii phỏp nhm phỏt huy s dng ti a mi ngun lc trong nc
v tranh th s ng h quc t phc v s cụng nghip hoỏ -hin i hoỏ .
Cựng vi s n lc c gng chung ca ton ng, ton dõn trong cụng cuc
khụi phc v phỏt trin kinh t. L mt cụng dõn tng lai ca t nc, em mong
mun c gúp phn nh bộ ca mỡnh nghiờn cu cỏc vn c bn v cụng
nghờp hoỏ- hin i hoỏ Vit Nam.
1
Tiểu luận KTCT Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá ở Việt Nam
I . CễNG NGHIP HO, HIN I HO L Gè ?
T trc ti nay, cú nhiu nh ngha khỏc nhau v cụng nghip hoỏ.
Vy nờn hiu phm trự ny nh th no?
Quan nim n gin nht v cụng nghip hoỏ cho rng cụng nghip hoỏ l
a c tớnh cụng nghip cho mt hot ng, trang b ( cho mt vựng, mt nc),
cỏc nh mỏy, cỏc loi cụng nghip Quan nim mang tớnh trit t ny c hỡnh
thnh trờn c s khỏi quỏt quỏ trỡnh hỡnh thnh lch s cụng nghip hoỏ cỏc nc
Tõy u, Bc M.
Nghiờn cu nh ngha phm trự cụng nghip hoỏ ca cỏc nh kinh t Liờn
Xụ (c) ta thy trong cun giỏo khoa kinh t chớnh tr ca Liờn Xụ c dch sang
ting Vit Nam 1958, ngi ta ó nh ngha cụng nghip hoỏ XHCN l phỏt
trin i cụng nghip, trc ht l cụng nghip nng, s phỏt trin y cn thit cho
vic ci to ton b nn kinh t quc dõn trờn c s k thut tiờn tin.
Quan im cụng nghip hoỏ l quỏ trỡnh xõy dng v phỏt trin i cụng nghip,
trc ht l cụng nghip nng ca cỏc nh kinh t hc Liờn Xụ ó c chỳng ta
tip nhn thiu s phõn tớch khoa hc i vi iu kin c th ca nc ta. Cun
T in ting Vit ó gii thớch cụng nghip hoỏ l quỏ trỡnh xõy dng nn sn
xut c khớ ln trong tt c cỏc ngnh ca nn kinh t quc dõn v c bit cụng
nghip nng, dn ti s tng nhanh trỡnh trang b k thut cho lao ng v nõng
cao nng sut lao ng. Trờn thc t, quỏ trỡnh cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ t
nc nhng nm 60, ta ó mc phi sai lm ú, kt qu l nn kinh t vn khụng
thoỏt khi nn cụng nghip lc hu, nụng nghip lc hu, kt cu h tng yu
kộm Mc dự khụng t c mc tiờu nhng cng chớnh nh cụng nghip hoỏ
m nc ta xõy dng c mt s c s vt cht k thut nht nh, to ra tim
lc v kinh t-quc phũng, phc v chin tranh, m bo c phn no i sng
nhõn dõn.
Nm 1963, t chc phỏt trin cụng nghip ca Liờn hip quc ( UNIDO) ó
a ra mt nh ngha: cụng nghip hoỏ l mt quỏ trỡnh phỏt trin kinh t, trong
quỏ trỡnh ny, mt b phn ngy cng tng cỏc ngun ca ci quc dõn c ng
2
Tiểu luận KTCT Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá ở Việt Nam
viờn phỏt trin c cu kinh t nhiu ngnh trong nc vi k thut hin i.
c im ca c cu kinh t ny l cú mt b phn luụn thay i sn xut ra t
liu sn xut, hng tiờu dựng v cú kh nng m bo cho ton b nn kinh t phỏt
trin vi nhp cao, m bo t ti s tin b ca nn kinh t v xó hi. Theo
quan im ny, quỏ trỡnh cụng nghip hoỏ nhm thc hin nhiu mc tiờu ch
khụng phi ch nhm mt mc tiờu kinh t-k thut.
Cũn theo quan nim mi phự hp vi iu kin nc ta thỡ cụng nghip
hoỏ, hin i hoỏ l quỏ trỡnh chuyn dch c cu kinh t gn lin vi i mi cụng
ngh, xõy dng c cu vt cht-k thut, l quỏ trỡnh chuyn nn sn xut xó hi
t trỡnh cụng ngh thp sang trỡnh cụng ngh cao hn, nh ú m to ra s
tng trng bn vng v cú hiu qu ca ton b nn kinh t quc dõn.
Núi túm li ú l s phỏt trin ca lc lng sn xut t thp n cao, t cha
hon thin n hon thin. Thc hin cụng nghip hoỏ l nhm phỏt trin kinh t-
xó hi, a nc ta theo kp cỏc nc tiờn tin trờn th gii.
II. MUN TIN HNH CễNG NGHIP HO, HIN I HO TA PHI LM Gè?
S thnh cụng ca quỏ trỡnh cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ ũi hi ngoi
mụi trng chớnh tr n nh, phi cú cỏc ngun lc cn thit nh: ngun lc con
ngi, vn, ti nguyờn thiờn nhiờn, c s vt cht k thut, v trớ a lý, ngun lc
nc ngoi. Cỏc ngun lc ny cú quan h cht ch vi nhau, cựng tham gia vo
quỏ trỡnh cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ nhng mc tỏc ng v vai trũ ca
chỳng i vi ton b quỏ trỡnh cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ khụng ging nhau,
trong ú ngun lc con ngi l yu t quyt nh.
Vai trũ ca ngun lc con ngi quan trng nh th no ó c
chng minh trong lch s kinh t ca nhng nc t bn phỏt trin nh Nht Bn,
M, nhiu nh kinh doanh nc ngoi khi n tham quan Nht Bn thng ch
chỳ ý n k thut, mỏy múc v coi ú l nguyờn nhõn to nờn k tớch Nht Bn.
Nhng h ó nhm, chớnh ngi Nht Bn cng khụng quan nim nh vy. Ngi
Nht cho rng k thut v cụng ngh cú vai trũ rt to ln nhng khụng phi l yu
t quyt nh nht. Yu t quyt nh nht dn n thnh cụng ca h l con
3
Tiểu luận KTCT Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá ở Việt Nam
ngi. Cho nờn h ó tp trung cao v cú nhng chớnh sỏch c ỏo phỏt trin
yu t con ngi.
Ngy nay i vi nhng nc lc hu i sau, khụng th phỏt trin nhanh
chúng nu khụng tip thu nhng tin b khoa hc-k thut v cụng ngh hin i
ca cỏc ncphỏt trin. Nhng khụng phi c nhp cụng ngh tiờn tin bng mi
giỏ m khụng cn tớnh n yu t con ngi. Cn nh rng, cụng ngh tiờn tin
ca nc ngoi khi c tip thu s phỏt huy tỏc dng tt hay b lóng phớ, thm chớ
b phỏ hoi l hon ton ph thuc vo yu t con ngi khi s dng chỳng. Nhiu
cụng ty ch chỳ ý i mi k thut v cụng ngh nhng vỡ khụng chỳ ý n yu t
con ngi nờn u tht bi. ễng Victor S.L.Tan, giỏm c ca Ohostate
University ó vit: iu ma mai ln nht cũn l ch, trong cú nhiu cụng ty ó
c thc hin i mi, nhng li cú ớt cụng ty thc hin mc t ti thnh
cụng. Nhiu cụng cuc i mi ó tin hnh nhng tht bi vỡ cỏc cụng ty ú ó
khụng a vo cu to ca k hoch i mi hoc chng trỡnh i mi ca h
mt nhõn t khú nht thnh cụng- con ngi.
Nh mi quc gia khỏc trờn th gii, s nghip cụng nghip hoỏ, hin
i hoỏ Vit Nam cng phi ph thuc vo ngun lc con ngi v do ngun
lc ny quyt nh. Bi vỡ:
_ Th nht, cỏc ngun lc khỏc nh vn, ti nguyờn thiờn nhiờn, v trớ a lý t
nú ch tn ti di dng tim nng. Chỳng ch phỏt huy tỏc dng v cú ý ngha tớch
cc xó hi khi c kt hp vi ngun lc con ngi thụng qua hot ng cú ý
thc ca con ngi. Bi l, con ngi l ngun lc duy nht bit t duy, cú trớ tu
v cú ý chớ, bit li dng cỏc ngun lc khỏc, gn chỳng kt li vi nhau, to
thnh mt sc mnh tng hp, cựng tỏc ng vo quỏ trỡnh cụng nghip hoỏ, hin
i hoỏ. Cỏc ngun lc khỏc l nhng khỏch th chu s ci to, khai thỏc ca con
ngi, ht thy chỳng u phc v cho nhu cu, li ớch ca con ngi, nu con
ngi bit cỏch tỏc ng v chi phi. Vỡ th trong cỏc yu t cu thnh lc lng
4
Tiểu luận KTCT Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá ở Việt Nam
sn xut, ngi lao ng l yu t quan trng nht, l lc lng sn xut hng
u ca ton nhõn loi.
Chng hn nh vn cng l mt ngun lc tin hnh cụng nghip hoỏ,
hin i hoỏ nhng vn ch tr thnh ngun lc quan trng v cp thit ca s phỏt
trin khi nú nm trong tay nhng ngi bit s dng ỳng mc ớch v cú hiu
qu cao.
Tng t nh vy, s giu cú v ti nguyờn thiờn nhiờn v nhng u th v
v trớ a lý cng s mt ý ngha nu ch nhõn ca nú khụng cú nng lc khai thỏc.
Ngy nay trc xu hng quc t hoỏ i sng kinh t, s hp tỏc u t
nc ngoi cng l ngun lc quan trng, nú to ra cỏi hớch kinh t, nht l vi
cỏc nc cú im xut phỏt thp, nhng sc mnh ca cỏi hớch ny n õu, tỏc
ng tớch cc ca nú nh th no cũn tu thuc vo yu t con ngi khi tip nhn
ngun lc ú.
Xột n cựng nu thiu s hin din ca trớ tu v lao ng ca con ngi
thỡ mi ngun lc u tr nờn vụ ngha thm chớ khỏi nim ngun lc cng
khụng cũn lý do gỡ tn ti.
_ Th hai, cỏc ngun lc khỏc l hu hn, cú th b khai thỏc cn kit, trong khi ú
ngun lc con ngi li l vụ tn. Nú khụng ch tỏi sinh v t sn sinh v mt sinh
hc m cũn t i mi khụng ngng, phỏt trin v cht trong con ngi xó hi,
nu bit chm lo, bi dng v khai thỏc hp lý. ú l c s lm cho nng lc
nhn thc v hot ng thc tin ca con ngi phỏt trin nh mt quỏ trỡnh vụ
tn xột trờn bỡnh din cng ng nhõn loi. Nh vy con ngi ó tng bc lm
ch t nhiờn, sỏng to, khỏm phỏ ra nhiu ngun ti nguyờn mi, nhiu cụng c
sn xut cú hiu qu hn, a xó hi chuyn qua cỏc nn vn minh t thp n
cao.
_ Th ba, trớ tu con ngi cú sc mnh vụ cựng to ln mt khi nú c vt th
hoỏ, tr thnh lc lng sn xut trc tip. D bỏo v i ny ca C.MỏC ó v
ang tr thnh hin thc. S phỏt trin nh v bóo ca cuc cỏch mng khoa hc-
5
Tiểu luận KTCT Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá ở Việt Nam
k thut v cụng ngh hin i ang dn nn kinh t ca cỏc nc cụng nghip
phỏt trin vn ng n nn kinh t ca trớ tu. Gi õy sc mnh ca trớ tu ó t
n mc m nh nú con ngi cú th sỏng to ra nhng ngi mỏy bt chc
hay phng theo nhng c tớnh trớ tu ca chớnh con ngi. Rừ rng l bng
nhng k thut cụng ngh hin i do chớnh bn tay khi úc con ngi lm ra m
ngy nay nhõn loi ang chng kin nhng bin i thn k trong lch s phỏt
trin ca mỡnh.
_ Th t, kinh nghim ca nhiu nc v thc tin ca chnh nc ta cho thy s
thnh cụng ca cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ ph thuc ch yu vo vic hoch
nh ng li, chớnh sỏch cng nh t chc thc hin, ngha l ph thuc vo
nng lc nhn thc v hot ng thc tin ca con ngi. i vi nhng nn kinh
t nụng nghip cha cụng nghip hoỏ thỡ mt s lng ca ngun nhõn lc cú tm
quan trng c bit vỡ nú qui nh quy mụ ca th trng. Nhng khi tin hnh
cụng nghip hoỏ thỡ mt cht lng, c cu v c ch s dng ngun nhõn lc li
quan trng hn. C cu lao ng cn cho quỏ trỡnh cụng nghip hoỏ phi bao gm:
cỏc chớnh khỏch, cỏc nh hoch nh chớnh sỏch, cỏc hc gi, cỏc nh kinh doanh,
cỏc nh k thut v cụng ngh, cỏc cụng nhõn lnh ngh khụng cú cỏc chớnh
khỏch, cỏc hc gi ti ba thỡ khú cú th cú c nhng chin lc, chớnh sỏch phỏt
trin ỳng n; khụng cú cỏc nh kinh doanh li lc thỡ cng s khụng cú ngi s
dng mt cỏch cú hiu qu cỏc ngun vn, nhõn lc, cụng ngh. S thiu vng hay
kộm ci ca mt trong cỏc b phn cu thnh nhõn lc trờn õy s cú hi cho quỏ
trỡnh cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ t nc.
Qua ton b phõn tớch trờn cú th k lun rng ngun lc con ngi l
ngun lc cú vai trũ quyt nh s thnh cụng ca s nghip cụng nghip hoỏ,
hin i hoỏ t nc. Do vy, mun cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ thnh cụng thỡ
phi i mi c bn cỏc chớnh sỏch u t cho cỏc ngnh khoa hc, vn hoỏ, giỏo
dc, y t Vit Nam nhm phỏt trin ngun lc con ngi cho cụng nghip hoỏ,
hin i hoỏ. õy l nhim v ln nht v khú khn nht trong cụng cuc i mi
hin nay.
6
Tiểu luận KTCT Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá ở Việt Nam
III . CON NGI VIT NAM Cể THC HIN C VAI TRề ể KHễNG? Vè
SAO?
Cú rt nhiu nc trờn th gii ó thc hin thnh cụng cụng cuc cụng
nghip hoỏ, hin i hoỏ t nc vi ngun lc ch o l con ngi. Vy trong
cụng cuc i mi Vit Nam hụm nay, Vi nhng th mnh v nhng hn ch
ca mỡnh con ngi Vit Nam cú thc hin c vai trũ ca mỡnh hay khụng?
Trc ht ta tỡm hiu xem ngun nhõn lc ca Vit Nam cú nhng c
im gỡ phỏt huy v nhng hn ch gỡ cn phi khc phc.
Nhng th mnh phi núi n ú l:
_ Th nht, Vit Nam hin nay cú lc lng lao ng di do vi 36,5 triu
ngi trong tui lao ng, d bỏo n nm 2000 con s ny s l 45,6 triu
ngi.
_ Th hai, Vit Nam cú t trng tng i cao v lao ng tr, phn ln cú hc
vn ph thụng, ngay c nụng thụn. õy l mt tin quan trng to iu kin
tip thu cỏc kin thc k nng ngh nghip, k c nhng ngnh ngh mi. Lc
lng lao ng cú trỡnh chuyờn mụn, nghip v c o to tng i ln (so
vi cỏc nc cú thu nhp nh nc ta). Hin ti nc ta cú trờn 9000 tin s v phú
tin s, trờn 800000 ngi cú trỡnh i hc cao ng, trờn 2 triu cụng nhõn k
thut. õy l iu kin quan trng cho quỏ trỡnh phỏt trin khoa hc, tip thu, lm
ch v thớch nghi vi cỏc cụng ngh nhp t nc ngoi, k c cụng ngh cao.
_ Th ba, chỳng ta cú mt lng tng i ln ngi Vit sng nc ngoi, tp
trung ch yu chõu u, chõu M v ễxtraylia; trong ú t l ngi cú trỡnh
cao v chuyờn mụn v nghip v l ỏng k ( trờn 300000 ngi). õy l mt
ngun lc quan trng gúp phn phỏt trin t nc, l cu ni gia Vit Nam v
th gii v mt chuyn giao tri thc, cụng ngh v cỏc quan h quc t.
_ Th t, ú l bn tớnh hiu hc, thụng minh cn cự lao ng ca con ngi Vit
Nam. Truyn thng ú cn c nuụi dng v phỏt huy lm c s cho vic nm
bt, tip thu v vn dng mt cỏch nhanh chúng, sỏng to nhng phỏt minh, sỏng
7
Tiểu luận KTCT Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá ở Việt Nam
kin khoa hc ca nhõn loi phc v cho s nghip phỏt trin kinh t-xó hi ca
t nc. Tớnh cng ng, ý thc trỏch nhim vi cng ng c phỏt huy mnh
m s cú th h tr c lc khụng ch cho vic truyn bỏ tay ngh, kinh nghim
ngh nghip m cũn cú th giỳp nhau c v vn ling, to dng v phỏt trin c
nghip, h tr nhau tỡm kim cụng n vic lm, gúp phn lm gim sc ộp v lao
ng hin nay. Dõn tc Vit Nam cũn cú truyn thng bit chu ng gian kh
tit kim, tớch lu cho u t m rng, to dng c cho mỡnh v cho nn kinh t
nc nh núi chung.
Nhng bờn cnh ú, ngun nhõn lc Vit Nam cú nhng hn
ch,nhng im yu kộm sau õy:
_ Th nht, s ngi lao ng c o to quỏ ớt ch chim 5.5% dõn s v 11%
tng s lao ng. Mt bng dõn trớ cũn thp, s nm i hc ca ngi dõn t 7 tui
tr lờn mi t 4,5 nm. ỏng lo ngi hn l mc dự chỳng ta ó c gng t
c 88% dõn s bit ch nhng hin nay li ang din ra quỏ trỡnh tỏi mự ch,
nht l cỏc tnh min nỳi (cú xó s ngi mự ch lờn ti 70%); trong s tr em
tui i hc ch cú 45% em hc ht cp I. S ngi c o to cú tay ngh cao
cng nh ngi cú hc vn i hc v sau i hc nm 1982 l 0,26% nm 1993
cũn 0,2%. T l ny cỏc nc cụng nghip mi ụng nam ỏ l 0,6 n 0,8. Trong
75% lao ng sn xut nụng nghip ch cú 7% c o to. Vỡ vy nng sut lao
ng thp, trong cụng nghip ch t 30% mc trung bỡnh ca th gii, cũn trong
nụng nghip mt lao ng ca ta ch nuụi c 3 n 5 ngi, trong khi ch s
ny cỏc nc phỏt trin l 20 n 30 ngi. õy l tr ngi ln nht khi tin
hnh cụng nghip hoỏ trong nụng nghip trong kinh t nụng thụn núi riờng v
trong c nn kinh t Vit Nam núi chung.
_Th hai, i ng cỏn b khoa hc tr quỏ ớt. Qua iu tra 17 trng i hc thỡ
s cỏn b ging dy di 35 tui ch cú 8%. Phn ln nhng tri thc cú trỡnh
trờn i hc ang l nhng chuyờn gia u ngnh ó tui 55 n 60. Hn
60% phú tin s v tin s, hn 70% giỏo s v hn 90% giỏo s u tui
8
Tiểu luận KTCT Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá ở Việt Nam
ny.Trong khi ú sinh viờn gii sau khi tt nghip u khụng mun li trng.
Vỡ vy vic chun b cho i ng trớ thc k cn s gp khụng ớt khú khn.
_Th ba, vic b trớ s dng cỏn b cũn nhiu vic bt hp lý gia cỏc vựng, cỏc
ngnh: 80% cỏn b khoa hc cụng ngh lm vic ti H Ni, thnh ph H Chớ
Minh ch cú 12%. a s cỏc cỏn b khoa hc ca ta lm vic trong cỏc vin
nghiờn cu, cỏc trng hc, cũn trong cỏc ngnh sn xut vt cht thỡ rt ớt Chng
hn, trong cỏc ngnh nụng lõm ng nghip ch cú 8,1% cỏn b cú trỡnh i hc
v 6,49% cỏn b cú trỡnh sau i hc. Trong khi cú ti 34% cỏn b cú trỡnh
i hc v 55,47% trỡnh sau i hc lm vic trong cỏc ngnh khoa hc t
nhiờn v khoa hc xó hi. Nhỡn vo mt s nc trong khu vc, cỏn b khoa hc
lm vic trong cỏc ngnh sn xut chim t l rt cao nh Thỏi Lan: 58%,
HnQuc: 48%, Nht Bn: 64%. Chớnh vic phõn b lc lng lao ng khụng
hp lý ny gõy nờn hin tng tha thiu gi to, gõy ra nn tht nghip c bit
trong lao ng tri thc. Qua iu tra 55 trng i hc cú khong 14 nghỡn sinh
viờn ra trng cha cú vic lm. Chng hn t nm 1988 n nay s sinh viờn tt
nghip 19 trng i hc v cao ng khu vc H Ni cha tỡm c vic lm
tng dn t 13,4% (nm 1988) lờn 35,38% (nm 1992). Trong khi ú nhiu vựng,
nhiu min nht l min nỳi vựng sõu vựng xa li thiu cỏn b khoa hc k thut.
Nguyờn nhõn ch yu l mt mt do sinh viờn ra trng mun li cụng tỏc ti
cỏc thnh ph, khu cụng nghip, ni kinh t phỏt trin cú thu nhp cao hn v
iu kin vic lm tt hn, mt khỏc chỳng ta cha cú chớnh sỏch thu hỳt iu
chnh s phõn b ny.
_ Th t, th cht, sc kho ca thanh niờn Vit Nam cũn rt nhiu hn ch. S
phỏt trin v phng din sinh lý v th lc dng nh chng li sau hn 40 nm
thanh niờn nc ta khụng cao thờm 1cm no v khụng cõn nng thờm 1kg no,
mc duy dinh dng tr em di nm tui l 51,5%.
_ Th nm, ngi lao ng nc ta núi chung cha cú np lao ng cụng nghip,
quen theo kiu sn xut nh, lao ng gin n cũn gũ bú trong np sng phng
9
Tiểu luận KTCT Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá ở Việt Nam
ụng, cha truyn con ni. Chớnh vỡ th m cho ti tn th k 20 cụng c lm vic
cỏc b lũ rốn Bc Ninh vn khụng khỏc bao nhiờu vi cụng c ó rốn cy cuc v
v khớ ỏnh gic n thi Thỏnh Giúng, cỏc cụ gỏi H ụng vn dt la trờn cỏc
khung ci m cỏch õy 900 nm cỏc cụ gỏi triu Lý ó s dng.
Trờn õy l nhng im trong ngun lc con ngi Vit Nam vi nhng
th mnh cng nh cỏc mt hn ch. Phi cú nhng n lc phi thng bng hnh
ng thc tin trong vic huy ng v s dng ngun lc ny thỡ cụng nghip hoỏ
hin i hoỏ mi cú th thnh cụng. ú cng l lý do vỡ sao nhiu nh khoa hc
kờu gi phi tin hnh mt cuc cỏch mng con ngi m thc cht l cỏch
mng v cht lng ngun lao ng. Cỏch mng con ngi vi cụng nghip hoỏ
hin i hoỏ l hai mt ca mt quỏ trỡnh thng nht, gia chỳng cú mi quan h
bin chng vi nhau. Bi vy, mi bc tin lờn ca cuc cỏch mng con ngi
s em li nhng thnh tu to ln cho quỏ trỡnh cụng nghip hoỏ hin i hoỏ v
ngc li.
IV. CON NGI VIT NAM THC HIN C VAI TRề ể CN Cể NHNG
CHNH SCH Gè?
Thc cht cn bn ca ch ngha Mỏc v con ngi l s phỏt trin t
do ca mi con ngi l iu kin cho s phỏt trin t do ca mi ngi. Xó hi
loi ngi ch c phỏt trin khi phỏt trin ti a tng cỏ nhõn. Vn phỏt trin
cỏ nhõn khụng cũn l vn lý thuyt m l nhu cu thit yu trong thc tin xó
hi ta ngay t hụm nay. C th cụng nghip hoỏ hin i hoỏ cn phi tin hnh
mt cuc cỏch mng con ngi nhm to ra mt s lng ln cỏc nh khoa hc
mt i ng ụng o cỏc nhõn viờn k thut cú trỡnh tri thc tng i cao v
nhng ngi lao ng lnh ngh. iu ú ũi hi s nghip giỏo dc bi dng
nhõn ti phi phỏt trin tng ng.
Th nhỡn vo lch s kinh t ca mt s nc t bn phỏt trin, ta thy núi
chung nhng nc ny u rt coi trng cụng tỏc giỏo dc. Chng hn thi k u
sau chin tranh, kinh t Nht bn b phỏ hoi nng n, ti chớnh quc gia vụ cựng
nguy ngp nhng chớnh ph Nht bn khụng h gim chi phớ giỏo dc, t trng
10
Tiểu luận KTCT Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá ở Việt Nam
kinh phớ giỏo dc luụn chim 20% tr lờn trong kinh phớ hnh chớnh ca Nht cũn
M nm 1985 chi tiờu nh nc cho giỏo dc chim 4,2% GDP v chim 12,8%
chi tiờu ca nh nc. Thc t ó chng minh, M nu u t cho giỏo dc 1$
thỡ s lói 4$, cũn Nht thỡ 1$ s lói 10$.
Thc ra khụng ch cú cỏc nc t bn phỏt trin nhỡn thy vai trũ ca giỏo
dc trong phỏt trin kinh t m mt s nc ụng nam ỏ cng ó nhn thc c
vn ny. V kt qu l s ra i ca nhng nc cụng nghip mi chõu ỏ.
Sut 40 nm qua, cỏc nc ny ó u t cho giỏo dc ngy mt tng. T l chi
tiờu cho giỏo dc trong ngõn sỏch nh nc cng hũa Triu Tiờn nm 1972 l
13,9%, nm 1981 tng 17,9%, nm 1983 tng lờn 21,6%. Trong 30 nm t 1952
n 1981 i Loan tng giỏ tr sn phm quc dõn tng 26,43 ln nhng kinh
phớ giỏo dc tng hn 90 ln. Hoc nh Singapore, hin nay kinh phớ giỏo dc
chim 4% giỏ tr GDP, my nm na s lờn n khong 6% ngang vi mc ca
cỏc nc phỏt trin phng Tõy. Nhng con s, mt mc no ú t nú ó gii
thớch rng khụng phi ngu nhiờn m trong mt ti gian di mt lot cỏc nc
quanh ta ó vn lờn tr thnh nhng con rng chõu ỏ.
ú l do kinh nghim ca cỏc nc i trc, cũn Vit Nam thỡ sao?
Trong nhiu nm qua, nh nc ta ó chỳ ý phỏt trin ngun lc con ngi
bng nhng chớnh sỏch, bin phỏp kp thi, khỏ hp lý tuy khụng trỏnh khi mt
s hn ch do iu kin kinh t hn hp.
Th i sõu vo mt trong nhng chớnh sỏch ú- chớnh sỏch phỏt trin giỏo
dc -o to; t ú rỳt ra nhn xột, tỡm ra bc i tip theo hon thnh cuc
cỏch mng con ngi Vit Nam. Cú th khỏi quỏt tỡnh hỡnh giỏo dc Vit
Nam nh sau:
_ Quy mụ giỏo dc khụng ngng c tng lờn, liờn tc phỏt trin cỏc ngnh hc
v cp hc. Chng hn, quy mụ o to sinh viờn i hc v cao ng cú nhiu
bin ng ln. Hỡnh thc o to cao hc ca ta rt phong phỳ: chớnh quy tp
trung, ti chc v ngn hn T l sinh viờn i hc, cao ng trong tui i hc
11
Tiểu luận KTCT Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá ở Việt Nam
ca Vit Nam l 2,3_2,5%, cao hn mc 2% ca Trung Quc nhng thp hn so
vi mc16% ca Thỏi Lan, 40% ca Hn Quc.
_ H thng giỏo dc c m rng: s trng hc tng nhanh, mi lng xó cú ớt
nht mt trng tiu hc hoc trung hc c s. S trng ph thụng trong c nc
liờn tc tng t nm 1991-1992 n nm 1994-1995 l 16%. Trc tỡnh hỡnh phi
tng s lng ngi cú trỡnh chuyờn mụn cao, nh nc ch trng phỏt trin
h thng o to i hc v cao ng. Tớnh n nm 1994, Vit Nam ó cú 109
trng i hc, cao ng v o to hn 200 ngnh hc. Tuy nhiờn so vi tiờu
chun quc t thỡ hu ht cỏc trng i hc ca Vit Nam cũn nh bộ.
_ Trong chớnh sỏch phỏt trin giỏo dc v o to, hỡnh thc giỏo dc ti chc
c nh nc quan tõm chỳ ý c bit. Hin nay ó cú khong 200 trung tõm o
to ngh theo cỏc chng trỡnh ngn hn v di hn, nhng hng nm mi ch ỏp
ng c 15% nhu cu ca ngi hc.
_ Hp tỏc quc t trong lnh vc giỏo dc v o to cng c phỏt trin. Tớnh
n cui nm1994, ó cú 1900 sinh viờn, 394 sinh viờn cao hc, 715 nghiờn cu
sinh, 298 thc tp sinh ang hc tp nghiờn cu ti 25 nc trờn th gii. cú
vn u t phỏt trin giỏo dc Vit Nam ó kờu gi cỏc t chc quc t ti tr v
cho vay vn. Trong chu k 1991-1995, UNICEF ó h tr 10 triu USD nõng
cp cỏc nh tr, m thờm cỏc trung tõm dy ngh. Chớnh ph Vit Nam ó vay ca
Nht Bn t ngun ODA thi k 1993-1995 l 1431,02 triu yờn, ca ngõn hng
th gii 70 triu USD nõng cp v ci to mt s trng hc lp xp. Ngoi ra
ngõn hng th gii cũn cam kt cho Vit Nam vay 60 triu USD thi k 1995-
1998 u t phỏt trin trng H Quc gia HN v H Quc gia thnh ph
HCM. Cú th núi hp tỏc trong lnh vc khoa hc v giỏo dc l tin nõng
Vit Nam vt qua nhng khú khn v vn, khc phc cỏc mt yu kộm v
chng trỡnh, v cụng ngh giỏo dc, tng cng s hiu bit gia Vit Nam v
cỏc nc trong khu vc.
_ T nm 1990, ngõn sỏch giỏo dc ca Vit Nam ó mc 10-11% tng ngõn
sỏch hng nm ca nh nc. So vi nhng nm trc õy, ngõn sỏch ny ó tng
12
Tiểu luận KTCT Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá ở Việt Nam
nhng cng mi ch ỏp ng c 50% yờu cu ca ngnh giỏo dc. Giỏ tr thc
t bỡnh quõn u ngi v ngõn sỏch giỏo dc ca Vit Nam vo khong 7,7 USD
ch bng 1/29 ca Hn Quc, 1/22 ca Malaixia v 1/8 ca Thỏi Lan.
Tuy nhiờn so vi cỏc nc cú thu nhp bỡnh quõn u ngi thp nh Vit
Nam thỡ nn giỏo dc Vit Nam vn c xp vo loi khỏ.
Mc dự vy s nghip giỏo dc Vit Nam cũn bc l mt s mt yu kộm
nh:
_ Mụ hỡnh giỏo dc -o to a ngnh v chuyờn mụn hp ó khụng thớch nghi kp
xu th i mi, khụng phn ng nhy bộn trc yờu cu ca nn kinh t th
trng, o to ngnh ngh khụng tng xng vi ũi hi kht khe ca thi trng
lao ng. Nhiu nm xy ra s mt cõn i gia o to v s dng
_ Cựng vi nú l c cu o to to khụng hp lý gia o to i hc v o to
ngh. Cú d bỏo cho rng tng lai Vit Nam s thiu cỏc nh toỏn hc, vt lý hc
v cỏc nh khoa hc khỏc. Lc lng nghiờn cu c bn thiu s ngn cn kh
nng tip thu cụng ngh v tri thc mi.
_ Cht lng giỏo dc cng l vn ỏng phi quan tõm. Trc ht cn khng
nh, b phn hc sinh gii ca Vit Nam khụng thua kộm cỏc nc khỏc. iu ú
c chng minh qua cỏc k thi OLEMPIC Quc t v toỏn hc, tin hc, vt lý
hc Nhng nhng nm gn õy cht lng giỏo dc nhiu cp b gim sỳt,
theo s liu ca B giỏo dc v o to c 1000 hc sinh nm hc 1986-1987 thỡ
ch cú 500 em tt nghip tiu hc. Ch yu l do hc sinh b hc v lu ban.
Nguyờn nhõn l do i sng ca ụng o i ng giỏo viờn thp dn n tỡnh
trng b dy, chõn trong chõn ngoi, nhng hc sinh gii khụng thớch nghi vo s
phm. Theo ỏnh giỏ ca B GD v T, thỡ giỏo viờn khụng tiờu chun mc
60-70% cng theo thng kờ ca b thỡ ch cú 10% giỏo viờn cú nc sng tng i
khỏ, 60% cú mc sng trung bỡnh, 30% cú mc sng thp. Ngoi ra, cht lng
giỏo dc gim sỳt cũn do tỡnh trng thit b hc tp nghốo nn, thiu thn, cụng
ngh lc hu.
13
Tiểu luận KTCT Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá ở Việt Nam
Cú th núi giỏo dc v o to Vit Nam ang ng trc nhng thỏch
thc ln lao, trc yờu cu i mi kinh t-xó hi, trc yờu cu cụng nghip hoỏ,
hin i hoỏ t nc, trc sc ộp v nguy c tt hu so vi cỏc nc trong khu
vc. Trong 20 nm ti, giỏo dc Vit Nam phi thc hin c cỏc mc tiờu s
bn l nõng cao mt bng dõn trớ, o to nhõn lc v bi dng nhõn ti theo
hng khc phc nhng hn ch trong thi gian qua, trờn c s n lc ca bn
thõn v kinh nghim, cựng s giỳp ca cỏc nc phỏt trin.
Mun vy nh nc phi cú cỏc chớnh sỏch, bin phỏp phự hp nh:
_ Tng ngõn sỏch giỏo dc v o to, s dng ngõn sỏch ú mt cỏch cú hiu qu.
K t nm 1996, mi nm ngõn sỏch giỏo dc phi tng 1% t c mc trung
bỡnh ca khu vc vo nm 2005.
_ ng thi, nh nc phi chm lo n i sng ca i ng giỏo viờn, ci thin
ch tin lng, tng ph cp cho giỏo viờn giỏo viờn cú th nõng cao v trớ xó
hi ca mỡnh.
_ Mt khỏc, phi chỳ ý o to cỏc ngnh k thut, cụng ngh nhiu hn c v
chiu rng ln chiu sõu.
_ Nõng cao cht lng ca cỏc bc tiu hc, lm tin vng chn cho cht lng
ca cỏc cp hc tip sau.
Nhng phõn tớch trờn õy mi ch cp n phỏt trin giỏo dc v o to
- mt yu t mt c s con ngi Vit Nam cú th thc hin vai trũ ca mỡnh.
Vỡ vy tn ti song song vi phỏt trin giỏo dc, nh nc ta cũn phi thc
hin nhng nhim v cp bỏch sau õy:
_ Mt l, cn c vo yờu cu phỏt trin ca cỏc ngnh v cỏc vựng lónh th, cn t
chc b trớ li lc lng lao ng mt cỏch hp lý trờn phm vi c nc theo
hng i mi cụng ngh, chuyn dch c cu kinh t, to ra nhng ngnh kinh t
mi nhn.
_ Hai l, cn tr lng ỳng v cho ngi lao ng, trong ú chỳ ý n i ng
cỏn b khoa hc. Cn nhn mnh rng, bn thõn tin lng khụng n gin ch l
vic tr cụng, m nú cũn tỏi sn xut ra sc lao ng ( nhiu hay ớt), kớch thớch
14
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét